مکتب مراغه و پیشرفت‌های نجومی
در دل تاریخ پربار ایران، قرن هفتم هجری قمری شاهد ظهور مکتبی علمی بود که چون ستاره‌ای درخشان، آسمان دانش نجوم را روشن کرد. مکتب مراغه، با تأسیس رصدخانه‌ای بی‌نظیر و گرد هم آوردن جمعی از بزرگ‌ترین دانشمندان عصر خود، توانست انقلابی در علم نجوم ایجاد کند و پایه‌های دانش نوین را بنا نهد.
خواجه نصیرالدین طوسی، نابغه‌ای بی‌بدیل در ریاضیات، نجوم و فلسفه، به عنوان بنیان‌گذار این مکتب، با حمایت حکمران وقت، هلاکوخان مغول، رصدخانه‌ای در شهر مراغه بنا نهاد که به سرعت به قطب علمی جهان اسلام تبدیل شد. این رصدخانه، با ابزارهای دقیق و پیشرفته خود، امکان رصد دقیق ستارگان و سیارات را فراهم می‌کرد و به دانشمندان اجازه می‌داد تا نظریه‌های خود را با دقت بیشتری آزمایش کنند.
مکتب مراغه، با تکیه بر دانش و تجربیات دانشمندان پیشین، به ویژه بطلمیوس، توانست مدل‌های جدیدی برای حرکت سیارات ارائه دهد که با دقت بیشتری با مشاهدات نجومی مطابقت داشت. این مدل‌ها، به عنوان جایگزینی برای مدل‌های پیچیده و ناکارآمد بطلمیوسی، به دانشمندان اروپایی نیز معرفی شدند و تأثیر عمیقی بر پیشرفت علم نجوم در غرب داشتند.
علاوه بر خواجه نصیرالدین طوسی، دانشمندان دیگری مانند قطب‌الدین شیرازی، محی‌الدین مغربی و مؤیدالدین عرضی نیز در مکتب مراغه فعالیت می‌کردند و هر یک سهمی در پیشرفت علم نجوم داشتند. این دانشمندان، با تحقیقات و پژوهش‌های خود، به درک عمیق‌تری از کیهان و جایگاه انسان در آن دست یافتند و پایه‌های دانش نوین را بنا نهادند.
مکتب مراغه، علاوه بر دستاوردهای علمی، به عنوان نمادی از همزیستی مسالمت‌آمیز فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف نیز شناخته می‌شود. در این مکتب، دانشمندان مسلمان، مسیحی و یهودی در کنار یکدیگر به تحقیق و پژوهش می‌پرداختند و با تبادل دانش و تجربیات خود، به پیشرفت علم و دانش کمک می‌کردند.
میراث مکتب مراغه، امروزه نیز در قالب کتاب‌ها، مقالات و ابزارهای نجومی به جا مانده از آن دوران، زنده و پویا است. این مکتب، به ما یادآوری می‌کند که علم، مرز نمی‌شناسد و با همکاری و همدلی می‌توان به دستاوردهای بزرگی دست یافت.